Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, CNN Türk’te deprem felaketinin yaşandığı 11 ildeki konut yapım süreci ve son gelişmelerle ilgili soruları yanıtlıyor.
Bakan şunları söyledi:
İlk andan itibaren ilk olarak Ankara’da bulunan AFAD Uyum Merkezi’ne gittik. Bakan arkadaşlarımızın hepsi illere atandı. Gaziantep’e tayin edildik. Bu süreç devam ediyor. Buradaki arama kurtarma çalışmalarının ardından diğer illere de gittik. Diğer illerin canlanması bizi bekliyor. 11 ilde eş zamanlı olarak faaliyet gösteriyoruz. 04.17’den 2 saat sonra hepimiz deprem bölgelerine gittik. Yolda ne yapacağınızı da planlıyorsunuz. Gaziantep’te entegrasyon merkezleri kuruldu. Uyumluluk merkezlerinin değeri nedir? Uyum merkezlerinde Türkiye Afet Planı çerçevesindeki süreci yönetmek. AFAD’a uygun olarak yürütmek. Bu uyumda neler var? Arama kurtarma var. 11 ilde 34 bin arama kurtarma ekibiyle çalışmalarımızı yürüttük. Doğal olarak bu sayı artarak devam etti. Her uyum merkezindeki sorumlu yöneticimiz süreci yürüttü. AFAD, STK’lar ve hayırseverlerle süreci yürüttü. Yurt içi ve yurt dışından arama kurtarma ekiplerini yönettik. Bu bizim en değerli önceliğimizdir.
“360 ÇADIRIN ÜZERİNDE ÇADIR KURULDU”
Bir yanda yaşama ve barınma dediğimiz çadırkentler ve onların gıda ihtiyaçlarını karşılamak için kümesler devreye girdi. Gaziantep’te 25 binden fazla çadır kuruldu. Bunu yaparken de bölgedeki kalıcı barınma ihtiyacını karşılamak zorundaydık. Geçici konaklama, çadırdan sadece bir tık uzaklıktadır. Adım adım. AFAD koordinasyonunda Türkiye’de 360 binin üzerinde çadır kuruldu. Çadırı teslim ettiğimiz gün konteyner kurulumuna başladık. Önce altyapıyı oluşturmalısınız. Su, elektrik, telefon gibi altyapıların hazırlıklarına başladık. Bir depremzede olarak o pencereden bakın, ekiplere ‘Konteynırda ne gerekiyorsa onarın’ dedim.
“Eşim de çadırda kaldı”
Vatandaşlarımızı çadırlardan konteynerlere taşıyacağız. Çadır alt yapı gözetilmeksizin kuruldu. Enkazın üzerine çadır kurduk. Eşim de Düzce depreminde çadırda kaldı. Çadır uygun olsa da konu konteynır değildir. Vatandaşımızın yaşam standardını normale getiremiyoruz ama elimizden gelenin en iyisini yapmakla yükümlüyüz. Konteyner şehirleri sadece konteynırlardan inşa etmiyoruz. Duvar, çelik, prefabrik malzemelerden yapıyoruz.
“VATANDAŞIMIZA ‘KİRA YARDIMI VEYA KONTEYNER Mİ İSTİYORUZ’ SORUYORUZ”
Vatandaşlarımız daha uygun kurallar içinde yaşayabilsin diye yaptık. Bunların hepsini aynı anda yapıyoruz. AFAD koordinasyonunda yapıyoruz. Simultane çelik prefabrik yapıların montajına başladık. Burada konteyner yok. Çelik var, tuğla var. Bütün yolları, çocuk oyun alanlarını, kuaförü, anaokulunu yapıyoruz. Kamu mülkiyetindeyse kamuya yapıyoruz, yoksa kiraya vererek yapıyoruz. AFAD koordinasyonunda e-devletten bir süreç yürütülüyor. Taşınma yardımı, evi hasar gören vatandaşlarımıza 15 bin TL, ev sahiplerine 5 bin TL, kiracılara 3 bin TL olacak. Vatandaşlarımıza soruyoruz ‘kira yardımı mı yoksa konteyner mi istiyorsunuz?’ Konteynerde kalmak isterse para vermeyiz.
Daha önceki depremlerde evleri 6 ay sonra teslim etmiştik. Tamamlanan evleri adım adım taşıyacağız. Ağır hasarlı ve yıkılan tüm binaların yapım sürecini 1 yıl içerisinde gerçekleştirmek istiyoruz. Konteynerlerden kalıcı konutlara geçiş.
“1 MİLYON 700 BİN BİNA DENETLENDİ”
5 ilde hasar tespit çalışması tamamlandı. 9 binden fazla çalışanımız vardı. Arkadaşlarımız gidip araştırıyor. Binaların taşıyıcı sisteminde herhangi bir hasar olup olmadığını, hafif hasar görüp görmediğini veya hemen yıkılıp yıkılmayacağını tespit ediyoruz. Büyük çoğunluk gitti. Artçı sarsıntılar yaşıyoruz. Artçı sarsıntılar, yeniden hasar tespiti yapmamız gerekiyor. 1 milyon 700 bin bina incelendi. Hasarlı VE hasarsız binaları inceledik. Bu da 5 milyon 10 bin bağımsız parçaya tekabül ediyor. 277 bin 971 binamız ile 817 bin 48 kısmı acil yıkılacak, ağır hasarlı, yıkılacak veya orta hasarlı olarak belirlendi. 653 bin konutumuz hemen yıkılacak, ağır hasarlı, yıkılacak veya orta hasarlı olacak. Bu binaları tespit edip, konutların üretim sürecini başlatıyoruz. Depremin ilk günlerinde simülasyon yaptık. Orta hasarı saymadık ve 500 bin konut olacağını tahmin ettik. Daha az hasarlı olanları yok etmeyeceğiz. Hafif hasarlı, sıva çatlakları, kırık kapılar gibi şeyler demektir. Acil, orta ve ağır 1 milyon 700 bin binanın 277 bini hasar gördü.
“653 BİN KONUT YAPACAĞIZ”
Ayakta kalan binaların yüzde 20’sinin yıkılması gerekiyor. Cumhurbaşkanımız ‘Güçlendirme yapmayalım, ağır hasarlı gibi orta hasarlı binaları da güçlendirmeden yenisini yapıp vatandaşlarımıza teslim edelim’ dedi. Orta hasarı ağır hasar olarak koyduk. 653 bin müstakil bina yapıp vatandaşa teslim edeceğiz. Bunun için 1 yıl sürer. Daha önce teslim edeceğimiz evler olacak. Ulusal Risk Kalkanı Projesi’nde bilim adamlarından teklifler alıyoruz. Hepsi mühendis ve mimar. Zemin etütleri ve detaylı jeolojik etütler yapıyoruz. Kırıkhan’ı görüyorsun. Fay yakındır ve yıkımı görürsünüz. Tabanı buna göre belirliyoruz. Sıvılaşma, yıkımın etkisini artırdı.
